Saturday 9 January 2016

UKIRAN MINANG KALUAK PAKU

UKIRAN MINANG KALUAK PAKU

Falsafah atau pandangan hidup masyarakat adat Minagkabau adalah “adat basandi syarak syarak basandi kitabullah” (ABS-SBK) “syarak mangato, adat mamakai, alam takambang jadi guru”Dalam hal ini akal dan budi, keluasan perasaan budi sangat berperan, “manusia tahan kieh, binatang tahan lacuik, kilek baliung alah ka kaki, kilek kaco alah kamuko, tagisia lah labiah bak kanai, tasinggung labiah bak jadi”. Pepatah tersebut menuntut kearifan dan kebijaksanaan manusia dalam berkata bertindak dan bekerja. Sehingga disebut pula dalam adat “nan bagarih babalabeh” sebagai hasil kearif bijaksanaan sebagai berikut :

" Kaluak paku kacang balimbiang
  Tampuruang lenggak - lenggokan
  Baok manurun ka Saruaso
  Anak dipangku kamanakan dibimbiang
  Urang kampuang dipatenggangkan
  Tenggang sarato jo adaiknyo:

tercermin dalam ukiran Kaluak Paku kacang balimbiang seperti dibawah ini :
Kaluak Paku
               
Pantun adaik di ateh barisi tuntunan bagi surang mamak dalam manjalankan tugehnyo mambimbiang kamanakan. Kato kuncinyo, paku, kacang balimbiang, jo tampuruang. Paku adolah tanaman nan biasonyo digulai untuak ka sayua. Ciri utamo paku ko talatak pado ujuangnyo nan bakaluak. Sadangkan kacang balimbiang adolah jinih kacang-kacangan nan tumbuahnyo manjala, nan paralu junjuangan untuak tagak.  Pado maso dahulu, di samak-samak, banyak ditamukan paku jo kacang balimbiang nan hiduik badampiangan. Paku manjadi junjuangan batang kacang nan manjala. Ikolah nan kamudian diambiak dek niniak-mamak untuk manarangan duduak-tagak hubuangan antaro mamak jo kamanakan di Minangkabau. Jadi, mamak iolah junjuangan paku nan mamapah/mambimbiang kamanakan kacang balimbiang. Ikolah hubuangan metaforanyo sacaro fisik.

              Pasan utamo nan bisa diambiak iolah, walaupun badan rapuah, paku salalu mangaluakan ujuang jarinyo manjangkau si kamanakan, kacang balimbiang. Walaupun si kamanakan ko punyo sifaik manjala nan sangaik mudah kusuik atau bakaro. Salanjuiknyo, caro-caro mambimbiang kamanakan ko dimetaforakan pulo jo istilah “tampuruang lenggang lenggokkan, baok manurun ka Saruaso”. Mukasuiknyo, dalam manjalankan fungsi nyo, surang Mamak musti mancontoh urang saisuak kutiko mambao aia jo tampuruang manuruni jalan Saruaso. Harus pandai malenggang-lenggokan tampuruang karano ikuanyo ndak data sabagai camin dari karagaman dari pandapek jo sifaik kamanakan. Kok indak, alun sampai ka tujuan, mungkin aia lah abih taserak sapanjang jalan. Singkeknyo, surang Mamak indak buliah tagang, kaku. Tapi, musti panjang aka jo panjang jiwa. Makonyo, surang Mamak dikatokan musti punyo “alam nan luweh padang nan lapang”.

Aka Cino Saganggang

No comments:

Post a Comment